Ngoài việc tưởng nhớ người đã mất, Rằm tháng 7 còn mang trong mình nhiều tín ngưỡng, quan niệm và truyền thống tâm linh khác nhau, thể hiện lòng hiếu thảo, tôn kính và lòng biết ơn đối với tổ tiên. Lễ hội này cũng là dịp để thể hiện lòng đoàn kết gia đình, tạo nên sự gắn kết mạnh mẽ trong cộng đồng và thể hiện lòng nhân ái, lòng từ bi đối với những người gặp khó khăn.
Với những giá trị văn hoá, tâm linh và xã hội đa dạng, Rằm tháng 7 âm lịch không chỉ là một sự kiện truyền thống mà còn thể hiện sâu sắc ý nghĩa tình người và lòng biết ơn, góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa dạng và sâu sắc của văn hoá châu Á.
Tháng Cô Hồn là gì?
Thuật ngữ “Tháng Cô hồn” xuất phát từ Đạo Giáo của người Trung Quốc. Theo quan niệm này, từ ngày mùng 2 tháng 7 Âm lịch, Diêm Vương mở cửa quỷ môn quan để cho các linh hồn, quỷ đói trở lại thế gian. Cửa quỷ môn quan sẽ dần đóng lại vào giữa đêm ngày Mười bốn tháng 7 Âm lịch và hoàn toàn đóng vào ngày Rằm tháng 7 Âm lịch. Vì lẽ đó, trong thời kỳ này, mọi người trên dương thế thường tỏ lòng từ bi và yêu thương bằng cách thực hiện cúng cháo, gạo… để làm ơn cho các vong linh, quỷ đói, cùng lúc hy vọng chúng không gây phiền hà cho cuộc sống của con người.
Ở Việt Nam, quan điểm về tháng Cô hồn tương tự nhưng có một số điểm khác biệt. Người Việt tin rằng mỗi người sẽ bao gồm cả thể xác và hồn. Khi mất đi, hồn không thể đầu thai mà phải trải qua các trừng phạt ở âm Ty Địa Ngục. Mỗi năm, khi đến tháng 7 Âm lịch, những linh hồn bị tội được phép trở lại thế gian để tìm kiếm thực phẩm và đồ ăn. Đồng thời, họ cũng hy vọng có thể đầu thai và chuyển kiếp. Suốt tháng này, mọi người cũng tránh mua sắm đồ đạc như áo quần, xe cộ,… vì sợ sẽ bị ma quỷ quấy rối, hoặc có mua chỉ mua cho người âm.
Câu chuyện về nguồn gốc của tháng Cô Hồn
Tên gọi “tháng Cô hồn” bắt nguồn từ Đạo Giáo của người Trung Quốc, trong đó người ta tin rằng, từ ngày mùng 2 tháng Bảy âm lịch, Diêm Vương sẽ mở cửa quỷ môn quan, để cho các vong linh và quỷ đói trở lại dương gian. Cánh cửa này dần dần sẽ đóng lại vào giữa đêm ngày Mười bốn tháng Bảy âm lịch và hoàn toàn đóng vào ngày Rằm tháng Bảy âm lịch. Do điều này, mọi người trên thế gian thường mở lòng từ bi, thể hiện lòng thương yêu bằng cách cúng cháo, gạo… để bố thí cho các linh hồn và quỷ đói, cùng lúc cũng hy vọng rằng những linh hồn này không sẽ không quấy phá cuộc sống của họ.
Ở Việt Nam, quan niệm khác biệt, mọi người tin rằng mỗi người đều có phần thể xác và phần hồn. Khi người chết đi, phần hồn không thể đầu thai, sẽ phải chịu tội trong âm Ty Địa Ngục. Mỗi năm, vào tháng Bảy âm lịch, những linh hồn bị tội sẽ được phép trở lại dương thế để tìm kiếm thực phẩm và cùng lúc hy vọng được đầu thai chuyển kiếp. Trong suốt tháng Bảy âm lịch, mọi loại đồ đạc như áo quần, xe cộ,… đều được khuyến cáo kỵ không nên mua, để tránh bị ma quỷ quấy phá. Đối với những người âm, thì mới nên mua sắm.
Thời Gian Bắt Đầu và Kết Thúc Của Tháng Cô Hồn
Tháng 7 âm lịch, còn được biết đến như tháng cô hồn, kéo dài từ ngày 1/7 đến ngày 30/7 âm lịch hàng năm. Trong năm 2023, khoảng thời gian của tháng cô hồn sẽ nằm từ ngày 16/8 đến ngày 14/9 theo dương lịch.
Những Quan Niệm Dân Gian Về Tháng Cô Hồn
Trong dân gian, có nhiều quy tắc kiêng kỵ cần tuân thủ trong tháng Cô hồn, phản ánh triết lý “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Dưới đây là một số quy tắc kiêng kỵ và lý giải về chúng trong tháng 7 Âm lịch:
Những điều cần làm và kiêng làm vào tháng Cô Hồn
Các điều kiêng làm vào tháng Cô Hồn:
- Kiêng đi chơi đêm trong tháng cô hồn: Người dân tin rằng từ ngày mùng 2 tháng Bảy âm lịch, Diêm Vương mở cửa Quỷ môn quan để cho ma quỷ và cô hồn quay lại thế gian, đến tối ngày Rằm tháng Bảy, chúng phải quay về vì cửa ngục sẽ đóng lại. Vì vậy, trong nửa đầu tháng 7, nhiều người tránh việc đi chơi đêm – thời gian được coi là có âm khí nặng – để tránh bị ma quỷ trêu đùa, gây phiền toái. Thậm chí ban ngày, người ta cũng không cho trẻ con ra ngoài chơi một mình, vì sợ ma quỷ sẽ dụ dỗ họ vào những nơi nguy hiểm. Người già thường khuyến cáo con cháu họ tránh xa ao, hồ, sông nước trong những ngày này.
- Kiêng nhặt tiền rơi: Việc nhặt tiền rơi trong tháng 7 Âm lịch được xem là điều kiêng kỵ. Đây là do người ta thường rải tiền lẻ khi thực hiện các nghi lễ cúng trong tháng cô hồn, để mua chuộc cho quỷ đầu trâu mặt ngựa, hoặc bố thí cho các linh hồn. Người ta sợ rằng việc nhặt tiền rơi trong khoảng thời gian này có thể đồng nghĩa với việc họ nhặt phải tiền cúng cho các linh hồn và phải thay thế người rải tiền chịu những rủi ro, tai họa, hoặc bị ma quỷ quấy rối vì đã “đoạt lấy” của chúng.
- Kiêng đốt vàng mã linh tinh: Tháng 7 Âm lịch là thời điểm mà người ta tiêu thụ lượng vàng mã lớn nhất. Mặc dù vậy, nhiều người vẫn cảnh giác và không đốt tùy tiện, vì sợ rằng việc đốt vàng mã không cân nhắc có thể thu hút ma quỷ lang thang, làm cho cuộc sống không bình an. Ngoài việc tiêu thụ tiền vàng một cách thận trọng, cần nhớ rằng việc đốt vàng mã không chỉ gây lãng phí tài chính, ô nhiễm môi trường mà còn mang theo nguy cơ hỏa hoạn. Do đó, việc này nên được hạn chế hoặc tránh làm.
- Kiêng ăn vụng đồ cúng cô hồn: Việc trẻ con ăn vụng đồ cúng thường xuyên xảy ra, nhưng đối với mâm cỗ cúng trong tháng Cô hồn, người lớn thường canh chừng cẩn thận, không để trẻ sờ vào đồ cúng cho đến khi hương cháy hết và nghi thức hoàn tất. Lý do cho việc này là do trong tháng 7 Âm lịch, cô hồn và quỷ đói có khả năng xuất hiện ở khắp nơi, bao gồm cả nơi thực hiện lễ cúng. Mâm cỗ cúng dành cho những linh hồn này, và việc sờ vào có thể làm phật lòng ma quỷ, làm cho chúng nổi giận và gây rối.
- Kiêng chi khoản tiền lớn: Nhiều người kinh doanh và buôn bán tuân thủ quy tắc kiêng này trong tháng 7 Âm lịch. Trong ngày mùng 1 Âm lịch và suốt tháng Cô hồn, họ thường hạn chế việc xuất tiền lớn hoặc trả nợ, để tránh nguy cơ hao tài tán lộc. Tuy nhiên, sự kiêng cữ này thường kéo dài suốt cả tháng hoặc ít nhất là đến hết ngày Rằm tháng 7 Âm lịch. Tất nhiên, không thể tránh khỏi việc chi tiêu trong suốt tháng, nhưng người ta cố gắng hạn chế xuất tiền lớn và tránh trả nợ trong thời gian này.
- Kiêng gọi tên vào ban đêm: Trong tháng Cô hồn, người ta không nên gọi tên, gào thét tên nhau vào ban đêm. Điều này có thể làm cho ma quỷ ghi nhớ người được gọi và mang lại những điềm xấu, những sự xui xẻo cho họ.
- Kiêng hù dọa người khác: Việc hù dọa người khác cũng nên tránh trong tháng này. Hành động này có thể dễ khiến người khác bị “hồn bay phách lạc”, dễ bị ma quỷ xâm nhập vào họ vào bất kỳ thời điểm nào.
- Kiêng cắm đũa giữa bát cơm: Người dân tránh cắm đũa đứng giữa bát cơm vào tháng Cô hồn. Hành động này có thể bị coi là cúng tế và gây ra việc ma quỷ xâm nhập vào nhà ăn chung với họ.
- Kiêng đến gần góc tường: Theo quan niệm dân gian, góc xó tường thường là nơi tối tăm và là nơi trú ẩn của ma quỷ. Do đó, người ta không nên đến gần những nơi như vậy, đặc biệt là vào ban đêm.
- Kiêng chụp hình qua gương: Người dân không nên chụp ảnh qua gương trong tháng Cô hồn. Theo quan niệm dân gian, gương thường có yếu tố âm tính và có thể thu hút âm khí từ các linh hồn ma quỷ.
- Kiêng để mũi dép hướng về giường khi ngủ: Việc để mũi dép hướng về giường khi ngủ có thể khiến ma quỷ nhìn thấy và đoán rằng có người đang nằm trên giường. Chúng có thể lên giường và gây phiền toái.
- Kiêng phơi quần áo vào ban đêm: Trong tháng Cô hồn, người ta thường không nên phơi quần áo vào ban đêm. Có thể ma quỷ sẽ “mượn tạm” để mặc và gây ra những điều không may mắn, xui xẻo cho người sở hữu quần áo đó.
Các điều cần làm trong tháng cô hồn:
Trong văn hóa dân gian, tháng cô hồn thường được coi là thời điểm các linh hồn lang thang trở về thế gian, và người ta thường thực hiện một số nghi lễ để tưởng nhớ và làm ơn cho các linh hồn. Dưới đây là một số hoạt động truyền thống trong tháng cô hồn, mang tính phong tục và tôn trọng linh hồn, mà không nên quá mê tín:
- Cúng tế và bài cúng: Thực hiện các buổi cúng tế để tưởng nhớ và tôn kính linh hồn người đã mất. Đây là cơ hội để gia đình tụ tập, chia sẻ nhớ về người thân đã qua đời và truyền lại những câu chuyện về họ.
- Đốt hương và nến: Đốt hương, nến và đèn lồng để chỉ dẫn đường cho các linh hồn và đánh tan bóng tối. Đây không nhất thiết phải là việc mê tín, mà có thể hiểu là hình tượng của ánh sáng và tình yêu thương đối với linh hồn.
- Thăm mộ và làm sạch mộ: Dọn dẹp và trang trí mộ phần nào thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đối với người đã mất. Đây là cơ hội để tập trung vào việc duy trì sự gọn gàng của nghĩa trang và tạo không gian giao tiếp với linh hồn.
- Cúng ông bà tổ tiên: Cúng ông bà tổ tiên trong gia đình để bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng đối với tổ tiên. Đây có thể hiểu là việc tôn trọng quá khứ và gìn giữ những giá trị truyền thống.
- Ứng xử tốt trong cuộc sống hàng ngày: Để tôn trọng linh hồn và truyền thống, hãy thể hiện sự ứng xử tốt trong cuộc sống hàng ngày, như tránh những việc làm xấu hổ, hỗn loạn, hay bất lương.
- Tưởng nhớ và chia sẻ kỷ niệm: Trò chuyện về những kỷ niệm, câu chuyện về người đã mất để không để họ quên đi trong tâm trí và trái tim.
Nhớ rằng, những biện pháp này thể hiện sự tôn trọng và biết ơn đối với người đã qua đời và linh hồn, và không nhất thiết phải thực hiện với mức độ mê tín. Quan trọng nhất là duy trì lòng tốt, tôn trọng và ứng xử tốt trong cuộc sống hàng ngày.
Phật Phong Thủy
Phong tục Cúng Cô Hồn của người Việt
Thời điểm bắt đầu và kết thúc của Cúng Cô Hồn
Theo truyền thống dân gian, việc thực hiện lễ cúng tháng 7 nên bắt đầu từ ngày mùng 2 và kết thúc trước 12 giờ trưa ngày 15/7 trong lịch âm. Lý do cho việc này là sau khi 12 giờ trưa ngày 15/7, cửa Quỷ Môn Quan sẽ đóng, khiến cho các linh hồn từ cõi âm không thể tiếp tục nhận những đồ cúng được đặt trước đó.
Song song với quan điểm trên, một quan niệm khác cho rằng vào ngày Rằm tháng 7, số lượng vong hồn lang thang tăng lên, và do đó khi thực hiện lễ cúng, các tổ tiên sẽ không thể tiếp nhận được những món quà cúng tế từ con cháu. Vì vậy, người dân thường thực hiện lễ cúng Rằm tháng 7 sớm hơn, bắt đầu từ ngày mùng 2 trong tháng Âm lịch.
Giờ tốt để cúng cô hồn
Để thực hiện lễ cúng cô hồn, gia đình thường nên lựa chọn thời gian vào buổi chiều tối, đặc biệt là trong khoảng từ 17 giờ đến 19 giờ, còn được gọi là giờ Dậu. Điều này dựa trên quan niệm dân gian rằng vào thời điểm ban ngày có nhiều ánh sáng, khiến cho sức mạnh của các cô hồn khi được thả ra sẽ yếu đi. Vì vậy, chọn thời điểm vào buổi chiều tối giúp các cô hồn có điều kiện tốt hơn để nhận những lễ vật và cầu nguyện.
Trái lại, nếu gia chủ thực hiện lễ cúng vào buổi sáng, theo quan niệm dân gian, điều này có thể làm cho các cô hồn không dám tiếp cận hoặc không thích đến, bởi vì ánh sáng ban ngày khiến cho họ cảm thấy không thoải mái.
Địa điểm cúng cô hồn
Trong việc thực hiện lễ cúng cô hồn, quan niệm truyền thống là việc này bắt buộc phải diễn ra ở bên ngoài nhà, như trên vỉa hè, ngã ba, hoặc những nơi trống trải, ít có sự qua lại của người đi đường. Nên tuyệt đối không nên thực hiện lễ cúng cô hồn tháng 7 trong nhà, vì theo tâm linh của ông bà xưa, hành động như vậy có thể dễ dàng mang lại vong linh vào trong nhà, gây ảnh hưởng đến tình hình phong thủy của gia đình.
Phong tục giật Cô Hồn
Theo quan niệm dân gian, tháng Cô hồn (tháng 7 Âm lịch) là thời điểm mà Cơ phụ (âm phụ) mở cửa cho các linh hồn tự do thăm viếng gia đình. Tuy nhiên, không phải tất cả các linh hồn đều có gia đình để về thăm, nên những linh hồn này không có nơi nương tựa và bắt đầu lang thang. Đó là lý do tại sao chúng được gọi là “cô hồn”.
Vì vậy, bên cạnh việc tổ chức các lễ cúng để mời các linh hồn người thân quay về viếng thăm gia đình, người ta cũng tổ chức lễ cúng cho những linh hồn không có nơi nương tựa để tránh bị ma quỷ làm phiền. Người xưa tin rằng việc cúng tế là để giúp đỡ các linh hồn vất vưởng, đói khát và không có nơi để ở.
Trước khi kết thúc buổi lễ cúng, người chủ nhà thường mang ra mâm lễ bao gồm bánh kẹo, bỏng ngô, khoai luộc, kẹo và bánh ra ngoài đường để cho trẻ con tranh cướp nhau. Xưa kia, “giật cô hồn” thường là một trò chơi phổ biến của các đứa trẻ trong làng xóm. Người xưa tin rằng các cô hồn thích trẻ con, nên chúng sẽ không tức giận khi thấy chúng vui vẻ và hào hứng.
Việc trẻ con tranh giành đồ cúng được xem là điều may mắn cho người chủ nhà, vì người xưa tin rằng các cô hồn thích thấy trẻ con vui vẻ và hạnh phúc. Ngoài ra, nhiều người còn tin rằng cho trẻ con ăn đồ cúng sẽ giúp chúng được bảo vệ và có sức khỏe tốt. Do đó, việc trẻ con tranh giành đồ từ mâm lễ cúng là điều bình thường và không cần phải lo lắng về điều gì.
Tháng Cô Hồn và ảnh hưởng lên đời sống hàng ngày và lựa chọn trong cuộc sống
Rằm tháng 7 Âm lịch cũng đánh dấu một dịp quan trọng để con cái bày tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ. Trong ngày này, không phân biệt tuổi tác hay giới tính, con trai và con gái đều tham gia lễ Vu Lan với tôn kính và tâm trạng trang trọng khi nhận một bông hoa hồng cài lên áo.
Ngày Rằm tháng 7 Âm lịch cung cấp cơ hội cho mỗi người thể hiện khát khao hướng tới những giá trị tốt đẹp và lòng nhân ái, thể hiện trong bản chất đặc trưng của tâm hồn người Việt.
Những vật phẩm phong thủy nào thường được mang theo trong tháng Cô Hồn?
Trong phong thủy, có một số vật phẩm được cho là có khả năng mang lại may mắn và bảo vệ trong tháng cô hồn. Tuy nhiên, nên lưu ý rằng việc sử dụng vật phẩm phong thủy nên dựa trên sự tôn trọng và lựa chọn cá nhân, và không nên trở thành mê tín.
Cách thức bảo vệ bản thân trong tháng cô hồn:
- Mang muối theo bên mình để trừ ma quỷ: Từ lâu, muối đã được coi là phương pháp hiệu quả để đánh xa tà ma. Một túi nhỏ muối có thể được mang theo trong người sau khi bạn cầu xin ở chùa. Hành động này sẽ giúp bạn cảm thấy yên tâm và không bị quấy rối bởi ma quỷ.
- Đeo tỏi để tránh tà ma và tạo may mắn: Người xưa tin rằng tỏi có khả năng đẩy lùi tà ma, đảm bảo không có tà ma tấn công. Đeo tỏi theo bên mình giúp bạn cảm thấy an tâm vì tà ma không thể tiếp cận. Đặc biệt đối với người kinh doanh, treo chùm tỏi ở cửa hàng có thể mang lại tài lộc và may mắn.
- Đeo vòng dâu cầu may mắn: Vòng dâu cũng được coi là vật phẩm có khả năng xua đuổi tà ma. Đeo vòng dâu cho trẻ con giúp họ yên tâm hơn khi ngủ và mang lại may mắn cũng như sức khỏe cho gia chủ.
- Mang gạo nếp để tránh xui xẻo: Gạo nếp tượng trưng cho sự ấm no và bình an. Mang theo túi nhỏ gạo nếp vào tháng cô hồn giúp bạn gặp nhiều may mắn, tránh được vận hạn và xui xẻo.
- Mang lá ngải cứu để đảm bảo bình an: Cây ngải cứu thường được trồng để tránh tà ma. Mang lá ngải cứu trong người trong tháng cô hồn giúp bạn cảm thấy bình an và yên tâm hơn.
- Mang đậu xanh để trừ tà: Đậu xanh được coi là nguồn thức ăn của các thần tiên. Mang theo đậu xanh trong người giúp xua đi xui xẻo và tránh sự tấn công của vong hồn.
- Mang bật lửa để xua đuổi hồn ma: Bật lửa hoặc que diêm có thể được mang theo để đánh đuổi hồn ma. Ánh sáng từ đèn bật lửa khiến hồn ma sợ hãi. Đồng thời, việc này mang lại điềm tốt và vận may cho người sử dụng.
Phật Giáo hiện đại và vai trò vào ngày lễ Rằm Tháng 7
Tại Việt Nam, trong Phật giáo hiện đại ngày nay, tháng Vu Lan được coi là thời gian để tưởng nhớ và tri ân các Anh hùng dân tộc, anh linh của các liệt sỹ, tổ tiên, và Cửu huyền thất tổ của các gia đình trên khắp xã hội. Ngoài các nghi lễ truyền thống, người tham gia lễ hội tại chùa thường được trang trí áo áo với một bông hoa hồng. Sự lựa chọn màu sắc của bông hoa hồng thể hiện một ý nghĩa đặc biệt. Màu đỏ thường dành cho những người mẹ còn sống, tượng trưng cho sự kính trọng và lòng biết ơn đối với cha mẹ. Trong khi đó, màu trắng được sử dụng cho những người đã mất mẹ, thể hiện sự tưởng nhớ và tri ân đối với tổ tiên.
Lễ hội này không chỉ là dịp để thể hiện lòng biết ơn và tôn vinh cha mẹ mà còn mang trong mình những giá trị văn hóa sâu sắc, thể hiện tinh thần đoàn kết gia đình và cộng đồng.
Lời kết của Phật Phong Thủy
Các nhà tu học luôn khích lệ Phật tử và mọi người thể hiện lòng hiếu kính với cha mẹ khi họ vẫn còn sống thông qua những hành động thực tế như yêu thương và chăm sóc họ. Đối với những ai đã mất cha mẹ, tháng Vu Lan cũng là thời điểm để tưởng niệm và thể hiện lòng biết ơn bằng cách thực hiện các hành động từ thiện, giúp đỡ những người đang gặp khó khăn, và chia sẻ với những hoàn cảnh khó khăn trong xã hội.
